Gjykata Kushtetuese e Bosnjë-Hercegovinës ka dënuar më 18 korrik 2025 liderin e Republika Srpska, Milorad Dodik, me 6 muaj burg me kusht dhe e ka përjashtuar përkohësisht nga skena politike, duke ndaluar çdo funksion publik që ai mund të mbajë për të paktën 2 vjet.
Dodik, i cili prej vitesh është akuzuar për nxitje të ndarjes etnike dhe minimin e institucioneve shtetërore të Bosnjës, u gjykua për shkelje flagrante të vendimeve të Gjykatës Kushtetuese dhe për refuzimin e urdhrave të nivelit shtetëror. Vendimi është cilësuar si historik nga analistët rajonalë dhe përfaqëson përplasjen më të ashpër mes entitetit serb dhe autoritetit shtetëror që nga Marrëveshja e Dejtonit në vitin 1995.
⚖️ Sfidimi i shtetit të Bosnjës
Dodik ishte përballur me akuzat pas miratimit të një ligji në Kuvendin e Republika Srpska, i cili shpallte se vendimet e Gjykatës Kushtetuese të Bosnjës nuk do të zbatoheshin më në këtë entitet. Ky akt u konsiderua si grusht institucional, ndërkohë që ai vetë u shpreh se “Republika Srpska është e pavarur në shpirt dhe shumë shpejt edhe në realitet”.
Kjo përballje solli reagime të forta nga ndërkombëtarët, përfshirë Ambasadën Amerikane në Sarajevë, e cila e quajti lëvizjen e Dodikut “kërcënim të hapur ndaj stabilitetit rajonal”.
🚨 Reagimet nga BE dhe SHBA
Bashkimi Evropian dhe Shtetet e Bashkuara kanë mbështetur vendimin e gjykatës, duke përshëndetur “forcimin e shtetit ligjor” dhe paralajmëruar se çdo përpjekje për shkëputje territoriale është e papranueshme.
Zëdhënësja e Departamentit Amerikan të Shtetit deklaroi:
“Veprimet e z. Dodik përbëjnë shkelje të qarta të rendit kushtetues dhe minojnë paqen e brishtë në rajon.”
Ambasadori i BE në Bosnjë deklaroi se vendimi gjyqësor “dërgon një mesazh të qartë që asnjë lider nuk është mbi ligjin.”
🪧 Protesta, tensione dhe kërcënime për bllokim
Pas shpalljes së vendimit, qindra mbështetës të Dodikut dolën në rrugët e Banja Lukës, duke brohoritur slogane kundër Sarajevës dhe BE-së. Zyrtarë të tjerë të Republika Srpska kanë paralajmëruar se do të bllokojnë çdo bashkëpunim me autoritetet shtetërore, përfshirë sistemin gjyqësor, policinë dhe doganat.
Disa zëra ekstremë në Kuvendin e RS-së kanë propozuar “dalje të njëanshme nga institucionet shtetërore”, çka do të sillte një krizë kushtetuese me përmasa të paparashikuara.
📉 Rreziku për paqen dhe rendin në Ballkan
Ekspertët e sigurisë paralajmërojnë se kjo situatë mund të përshkallëzohet në krizë ndëretnike, me pasoja për të gjithë rajonin. Përfaqësuesi i Lartë për Bosnjën, Christian Schmidt, tha se është gati të përdorë kompetencat e veçanta për të ndaluar çdo prishje të rendit kushtetues.
Sipas burimeve të brendshme në NATO dhe KFOR, është rritur vigjilenca në kufirin me Serbinë, ndërsa analizat e fundit të shërbimeve inteligjente paralajmërojnë për rritje të ndikimit rus në strukturat politike të RS-së.
