Në fund të qershorit 2025, Senati i Shteteve të Bashkuara është përfshirë në një nga betejat më të ashpra politike të dekadës: shqyrtimin dhe miratimin e një pakete legjislative gjigante të propozuar nga Presidenti Donald Trump, të cilën ai vetë e ka quajtur “big, beautiful bill”. Kjo nismë përfaqëson një përpjekje të gjithanshme për të rikonfiguruar politikën fiskale, sistemin e mirëqenies sociale dhe prioritetet e shpenzimeve federale, duke sfiduar themelet ekonomike të vendosura dekada më parë.
Propozimi legjislativ shkon përtej një reforme tatimore. Ai bashkon ulje të thella taksash për individët dhe bizneset, rritje të mëdha të buxhetit për mbrojtjen kombëtare dhe kontrollin kufitar, si dhe shkurtim masiv të fondeve për programet e ndihmës sociale, përfshirë Medicaid dhe përfitimet për ushqim (food stamps).
I mbështetur fuqimisht nga baza republikane, por i kritikuar nga Demokratët dhe disa republikanë moderatë, projektligji ka krijuar përçarje të thella politike, për shkak të ndikimit që pritet të ketë te mbi 12 milionë amerikanë që mund të humbasin sigurimin shëndetësor, si dhe rritjes së borxhit federal me triliona dollarë. Shumë kritikë paralajmërojnë se ai imponon kushte të reja të rrepta për përfituesit e ndihmës shtetërore, duke goditur më fort shtresat më të dobëta.
🏛️ Procesi në Senat: çfarë po ndodh?
Pas një votimi procedural të ngushtë (51-49), Senati ka filluar debatin zyrtar mbi projektligjin. Vetëm dy senatorë republikanë – Thom Tillis dhe Rand Paul – votuan kundër avancimit të ligjit. Tillis e bëri të ditur menjëherë se nuk do të rikandidojë në vitin 2026, duke lënë të kuptohet për një ndarje të thellë me partinë për shkak të shkurtimeve në Medicaid.
Debati pritet të zgjasë deri në 20 orë, ku Demokratët kanë paralajmëruar se do ta përdorin maksimalisht kohën e tyre. Në fund të këtij debati do të pasojë e ashtuquajtura “vote-a-rama”, një maratonë votimesh për amendamente që ka për qëllim të vërë republikanët përballë vendimeve politike të vështira para publikut.
💰 Kostoja ekonomike dhe impakti në shëndetësi
Sipas Zyrës së Buxhetit të Kongresit (CBO), versioni i Senatit do të rrisë deficitin me 3.3 trilionë dollarë në 10 vjet, sipas metodës tradicionale. Një metodë alternative llogarit një kosto më të ulët, 508 miliardë dollarë, por kjo nuk përfshin zgjatjen e uljeve të taksave nga viti 2017.
Pjesa më e madhe e kostos vjen nga ulja e taksave, përfshirë eliminimin e taksave mbi bakshishet dhe orët shtesë – një ndryshim që favorizon sektorët me punë informale dhe të paguara me këshilla.
CBO gjithashtu paralajmëron se rreth 11.8 milionë njerëz do të mbeten pa sigurim shëndetësor deri në vitin 2034, si pasojë direkte e shkurtimeve në Medicaid. Projektligji kërkon që të rriturit e aftë për punë (19–64 vjeç) të punojnë për të marrë Medicaid, ndërsa në versionin e Senatit kjo zbatohet edhe për prindërit e fëmijëve mbi 14 vjeç.
Shkurtimet në Medicaid kapin vlerën e 930 miliardë dollarëve – më të mëdha se versioni i mëparshëm i Dhomës së Përfaqësuesve.
🗣️ Politika dhe polemikat: mbështetje, kundërshtime dhe surpriza
Presidenti Trump ka deklaruar se ky është një “moment historik” për politikën amerikane dhe ka vendosur si afat për nënshkrimin e ligjit datën simbolike 4 korrik. Por disa senatorë republikanë po kërkojnë ndryshime, duke përfshirë Susan Collins, e cila po përgatit amendamente – një lëvizje e pazakontë brenda radhëve republikane.
Nga ana tjetër, Senatori Jim Banks ka mbrojtur shkurtimet si masa për të luftuar “abuzimin me sistemin”, ndërsa Demokratët e kanë cilësuar projektligjin si “katastrofik për miliona amerikanë” që varen nga ndihmat sociale.
Edhe Elon Musk ka hyrë në debat, duke kritikuar projektligjin si një “çmenduri e dëmshme” që favorizon industri të vjetra dhe pengon sektorët e së ardhmes.
📅 Çfarë pritet më tej?
Debati në Senat pritet të përfundojë brenda pak ditësh, ndërsa “vote-a-rama” do të zhvillohet gjatë natës. Votimi përfundimtar pritet të ndodhë të hënën.
Nëse projektligji miratohet në Senat, ai do të kthehet sërish në Dhomën e Përfaqësuesve për miratim final, përpara afatit të vendosur nga Trump – 4 korriku.
Super, ishallah e kopjon dhe Shqiperia