Deklaratat e drejtorit të IAEA-së, Rafael Grossi, vijnë si përforcim për një vlerësim të hershëm të bërë nga Agjencia e Inteligjencës së Mbrojtjes në Pentagon (DIA), e cila argumenton se sulmet e SHBA-së ndaj objekteve bërthamore iraniane nuk kanë shkaktuar dëme të pakthyeshme dhe nuk e kanë ndalur përfundimisht aftësinë e Iranit për të pasuruar uranium.
🇮🇷 Kapacitetet e Iranit nuk janë eliminuar
Sipas Grossi-t, Teherani mund të rifillojë pasurimin e uraniumit “brenda disa muajve”, në kundërshtim me deklaratat e Presidentit amerikan Donald Trump, i cili pretendon se SHBA i ka çuar pas ambiciet bërthamore të Iranit për dekada.
Vlerësimet e Pentagonit, të raportuara fillimisht nga CNN, sugjerojnë se sulmet e javës së kaluar në objektet kyçe nuk kanë shkatërruar komponentët esencialë të programit bërthamor të Iranit, duke e kthyer mbrapsht aktivitetin për një periudhë të kufizuar kohore, por jo duke e çrrënjosur atë.
💥 Konflikti Izrael–Iran dhe ndërhyrja e SHBA
Konflikti 12-ditor mes Izraelit dhe Iranit filloi me një sulm të paprecedentë izraelit, që sipas Tel Avivit kishte si qëllim të pengonte Teheranin të zhvillonte armë bërthamore. Nga ana tjetër, Irani ka deklaruar në mënyrë të përsëritur se programi i tij është për qëllime paqësore.
Në vijim të përshkallëzimit, SHBA ndërmori sulme ndaj tre objekteve të rëndësishme bërthamore iraniane, përpara arritjes së një armëpushimi. Deri më tani, dëmi i shkaktuar mbetet temë debati mes ekspertëve ndërkombëtarë dhe politikës amerikane.
📉 Sa efektive ishin sulmet?
Zyrtarë të Pentagonit kanë dhënë disa të dhëna mbi planifikimin e operacioneve, por nuk kanë prezantuar prova konkrete për efektivitetin strategjik të tyre. Pas informimeve të klasifikuara për Kongresin, ligjvënës republikanë e kanë pranuar se sulmet nuk e kanë eliminuar të gjithë materialin bërthamor të Iranit, ndërsa theksojnë se ky nuk ishte objektivi kryesor i misionit ushtarak.
Në një raport të “Washington Post”, përmendet se SHBA ka kapur komunikime të zyrtarëve iranianë ku ata pranojnë se sulmet nuk ishin aq shkatërruese sa kishin pritur.
🎙️ Grossi: “Dëme të rënda, por jo të plota”
I pyetur mbi këto zhvillime, drejtori i IAEA-së, Rafael Grossi, deklaroi në emisionin “Face the Nation” të CBS se:
“Kjo qasje e tipit ‘rërëmatësi’ në lidhje me armët e shkatërrimit në masë nuk është një ide e mirë.”
Ai shtoi se:
“Kapacitetet që ata kanë janë aty. Mund të kenë, brenda disa muajve, disa kaskada të centrifugave që rrotullohen dhe prodhojnë uranium të pasuruar – ose edhe më pak se kaq.”
Sipas tij, nuk mund të pretendohet se gjithçka është zhdukur dhe nuk ka mbetur asgjë. Ai theksoi se Irani disponon kapacitete të fuqishme industriale dhe teknologjike, që e lejojnë të rifillojë prodhimin kurdo që e vendos.
🚨 Zbrazëtira në inspektimet ndërkombëtare
Grossi konfirmoi se IAEA ka rezistuar presionit politik për të shpallur nëse Irani ka armë bërthamore, por shprehu shqetësim për mungesën e përgjigjeve nga Irani për çështje kritike:
“Pamë gjurmë të uraniumit të pasuruar në vende që nuk janë deklaruar si objekte bërthamore. Kemi vite që kërkojmë përgjigje, por nuk kemi marrë shpjegime të besueshme.”
Për më tepër, IAEA nuk ka më qasje të plotë në objektet iraniane pas sulmeve dhe vendimeve politike të marra nga qeveria e Teheranit.
🧨 Lëvizjet e Iranit për t’u tërhequr nga marrëveshjet ndërkombëtare
Parlamenti iranian miratoi një ligj që ndalon bashkëpunimin me IAEA, ndërsa Ministri i Jashtëm Abbas Araghchi paralajmëroi se Irani mund të rishikojë anëtarësimin në Traktatin për Mospërhapjen e Armëve Bërthamore (NPT).
Ndërkohë, ka dyshime se një pjesë e uraniumit të pasuruar është zhvendosur nga objektet përpara sulmeve – gjë që Trump e ka mohuar kategorikisht. Por Grossi thekson:
“Është logjike të supozosh që kur ata njoftojnë masa mbrojtëse, kjo mund të përfshijë edhe zhvendosjen e materialit. Ne nuk e dimë ku ndodhet aktualisht.”
📌 Përfundim: Kriza nuk është zgjidhur
Kriza bërthamore me Iranin është ende larg një zgjidhjeje. Mungesa e transparencës, rreziku i tërheqjes nga marrëveshjet ndërkombëtare dhe kapacitetet e paprekura industriale të Iranit e mbajnë situatën në kufijtë e një përshkallëzimi të ri. Paralajmërimi i Grossi-t është i qartë: programi bërthamor i Iranit mund të rifillojë në çdo moment.
